Een samenwerking tussen Esprit Scholen en ICSadviseurs
Revitalisatie van een rijksmonument: De renovatie van het Berlage Lyceum
‘Wat dit project zo bijzonder maakt, is de verbinding tussen de rijke geschiedenis van het gebouw en de moderne eisen van het onderwijs’, opent Maarten Boelsma, hoofd facilitaire zaken en duurzaamheid bij Esprit Scholen. Aan de andere kant van de tafel voegt René van der Willigen, adviseur renovatie en duurzaamheid bij ICSadviseurs, toe: ‘Bij elke stap die we zetten, hebben we onszelf de vraag gesteld: hoe kunnen we de architectonische waarde van dit rijksmonument behouden en tegelijkertijd de toekomst tegemoet treden?’
In nauwe samenwerking met de architect en uitvoerende partijen hebben Maarten en René de uitdagende renovatie van het Berlage Lyceum in Amsterdam gerealiseerd, een project dat niet alleen gericht was op vernieuwing, maar ook op het behoud van een van de oudste onderwijsgebouwen van Nederland.
De opdracht
Het Berlage Lyceum, dat in 1924 werd gebouwd, was aan een ingrijpende renovatie toe. Maarten legt uit: ‘Beide gebouwen zijn meer dan 100 jaar oud en hebben in de loop der jaren veel verbouwingen meegemaakt. Maar op een gegeven moment is een gebouw technisch en onderwijskundig op. Met de nieuwe gemeentelijke regeling voor renovatie kwamen we eindelijk in de gelegenheid om deze noodzakelijke stappen te zetten.’ De vraag vanuit Esprit was helder: hoe kon de school worden gemoderniseerd zonder de historische waarde aan te tasten? Het Berlage Lyceum is een rijksmonument, wat betekent dat er strikte regels gelden voor wat wel en niet kan tijdens de renovatie. René: ‘Het is essentieel om respect te hebben voor de architectonische waarde van het gebouw. Onze opgave was dan ook drieledig: renovatie, restauratie en verduurzaming.’
‘Wat dit project zo bijzonder maakt, is de verbinding tussen de rijke geschiedenis van het gebouw en de moderne eisen van het onderwijs’, Maarten Boelsma
De focus
Een van de belangrijkste doelen van de renovatie was om het gebouw aan te passen aan de eisen van modern onderwijs. Maarten: ‘Het onderwijs van honderd jaar geleden verschilt enorm van wat we nu doen. We moesten het gebouw geschikt maken voor nieuwe onderwijsvormen, met meer flexibiliteit en een betere akoestiek, want die was echt slecht.’ René voegt toe: “De gangen galmden, en ook was er nauwelijks ventilatie. We moesten een gebalanceerd ventilatiesysteem aanleggen en van het gas af.’ Duurzaamheid speelde dus een cruciale rol in het project. Naast het vervangen van enkelglas door geïsoleerde ramen, werd er ook een warmtebron onder het schoolplein aangelegd. Dit systeem maakt gebruik van de temperatuur van de bodem om het gebouw te verwarmen en te koelen, wat niet alleen efficiënt is, maar ook bijdraagt aan de vermindering van de CO2-uitstoot.
De samenwerking
De samenwerking begon met een aanbesteding. Maarten: ‘We hebben voor ICS gekozen als projectmanager, omdat ze de hoogste scores behaalden op zowel prijs als kwaliteit. René’s ervaring met monumentale panden was bovendien een grote plus.’ De renovatie van het Berlage Lyceum was een complex project. Het gebouw moest niet alleen voldoen aan de hedendaagse eisen van het onderwijs, maar ook zijn historische karakter behouden. René: ‘We hebben veel nagedacht over hoe we de originele elementen van het gebouw konden integreren in het nieuwe ontwerp. Het was een uitdaging om de balans te vinden tussen modernisering en behoud.” Maarten voegt toe: ‘De communicatie tussen alle betrokken partijen was cruciaal. René fungeerde als de schakel tussen ons, de architect en de aannemer. Hij zorgde ervoor dat iedereen continu op één lijn zat.’
De Uitdaging
De renovatie kende ook zijn uitdagingen. René: ‘Zo hadden we asbest in de kelder. Het asbest-spetterpatroon door de hele kelder leidde tot 1,6 miljoen euro extra kosten. Dat zijn spannende dingen, want hoe gaat het bestuur dat financieel dekken? Gelukkig was er geen verdere schade in het gebouw, maar we moesten snel schakelen en oplossingen vinden,’ vertelt René. Maarten voegt toe: “Ik weet dat René weet wat hij moet doen in dit soort gevallen. Het is fijn om met elkaar te sparren over hoe we tactisch en strategisch omgaan met financiering en de gemeente als partner.’ Maarten en René benadrukken het belang van korte lijnen en transparante communicatie. ‘Maarten heeft als opdrachtgever kennis en kunde van zaken, dat praat makkelijker.’
‘Dit project laat zien dat als je met de juiste mensen en met een gezamenlijke visie werkt, je mooie resultaten kunt behalen', René van der Willigen
Het resultaat
Na anderhalf jaar van intensieve renovatie is het eerste gebouw van het Berlage Lyceum opnieuw geopend. Maarten: “De akoestiek is verbeterd, de ruimtes zijn lichter en alles is nu strak en weggewerkt. Het is een prettiger leerklimaat geworden.’ René benadrukt nogmaals het belang van de samenwerking: ‘Dit project laat zien dat als je met de juiste mensen en met een gezamenlijke visie werkt, je mooie resultaten kunt behalen. Het Berlage Lyceum is nu weer klaar voor de toekomst, zonder dat het de rijke geschiedenis uit het oog heeft verloren. Heel treffend is dat verbeeld in de serie wandschilderingen van kunstenaar Olphaert den Otter rond het thema ‘een onvergetelijke dag, die reflecteren op verleden, heden en toekomst.’
De reis en de toekomst
Maarten beschrijft de ervaring van het project als een zeereis: ‘Net als een kapitein op een schip ben je bezig met het navigeren van een project. Ik loop hier zelden rond met ‘Wauw, wat geweldig!’ Mijn focus is: zitten we op koers en zet die koers uit naar een veilige haven? Pas als alles klaar is, dan ben ik waarschijnlijk supertrots op de reis die we hebben gemaakt.’ René voegt toe: ‘Ook tijdens stormachtige momenten hebben we nooit gedacht dat het mis zou gaan. Dat is fijn varen, maar waar ik echt blij van word is als de leerlingen het nieuwe gebouw binnenlopen, verrast zijn met het resultaat en het in gebruik gaan nemen. Dat is een mooi moment.’ Maarten beaamt: ‘Klopt, het gaat om de gebruikers. Als zij trots zijn op hun school, ben ik dat ook.’
De renovatie van het Berlage Lyceum is een prachtig voorbeeld van hoe samenwerking tussen verschillende partijen kan leiden tot een succesvol project. Zowel Esprit als ICS hebben hun expertise en ervaring ingezet om een monumentaal pand te transformeren tot een moderne leeromgeving, waarbij duurzaamheid en behoud van historische waarde centraal stonden. Nu de renovatie van het tweede gebouw in volle gang is, kijken beide heren uit naar de volgende fase van hun gezamenlijke reis.
Heeft u ook een vraag over renovatie en vernieuwing van uw gebouw?
Neem contact op met René van der Willigen – hij denkt graag met u mee.
r.vanderwilligen@boa-advies.nl
+31 6 54 79 50 54
